Moedertaal of moddertaal
Dat er een groot verschil bestaat tussen de
Deense schrijftaal en de Deense spreektaal zal iedereen die een beetje
Deens kent kunnen beamen. Ook in Denemarken zelf hebben ze het in de
gaten en laait regelmatig de discussie weer op over
spellingvereenvoudiging, zoals deze maand (mei 2005) in een aantal
artikelen in het ochtendblad Politiken.
Als een van de redenen dat Deense leerlingen
slecht scoren op schrijfvaardigheid in het Pisa-onderzoek wordt het
grote verschil tussen schrijftaal en spreektaal genoemd. Vaak kun je
niet horen hoe een woord geschreven moet worden en dan bedenken
leerlingen hun eigen oplossing.
Volgens Frans Gregersen, taalprofessor aan de
Universiteit van Kopenhagen wordt het tijd om de Deense schrijftaal meer
te laten lijken op de spreektaal. Want, aldus Gregersen, mensen die
spelfouten maken worden voor dom of slordig aangezien. Hij is van mening
dat de spelling meer moet gaan lijken op de manier waarop woorden worden
uitgesproken en dat er best verschil in spelling mag zijn, omdat
dialectsprekers dezelfde woorden verschillend uitspreken. In plaats van
1 spelling twee manieren om een woord te spellen.
Taalonderzoeker aan de universiteit van
Kopenhagen Tore Kristiansen is het ermee eens dat uitspraakverschillen
in de schrijftaal mogen blijken en dat er dus meer dan een manier is om
een woord te spellen. Volgens hem wordt er op school te veel nadruk
gelegd op uitspraak.
Niels Davidsen-Nielsen, voorzitter van de Deense
Taalunie (Dansk Sprognævn) geeft aan dat spelling niet alleen af kan
gaan op de uitspraak, maar dat er meer principes zijn waar rekening mee
moet worden gehouden. Overigens ziet hij ook mogelijkheden om de
spelling te vereenvoudigen. Hij verwacht dat in 2009 als het nieuwe
Deense 'groene boekje' uitkomt er een aantal vereenvoudigingen zijn
doorgevoerd.
Een ander geluid komt van de voorzitter van de
vereninging van Deense leraren, Jens Raahauge. Volgens hem is er een
mentaliteitsverandering nodig en geen spellingsverandering. Want hoe erg
is het eigenlijk een spelfout te maken; als je de bedoeling maar
begrijpt.
Uit onderzoek blijkt dat Denen hun eigen
spreektaal als onduidelijk en slordig beoordelen, vooral in vergelijking
met het Noors en het Zweeds, talen waar schrijf- en spreektaal dichter
bij elkaar liggen. Daardoor ontstaat een negatief beeld van de eigen
taal en noemen veel Denen hun moedertaal een moddertaal (modersmål :
muddermål; een mooi voorbeeld van Deense zelfspot).
Jan Baptist
Bron: www.politiken.dk, mei 2005