Klaus Rifbjerg

 

Klaus Rifbjerg is een van de meest productieve Deense schrijvers. Sinds zijn debuut in 1956 heeft hij meer dan 120 publicaties op zijn naam staan in alle mogelijke genres: gedichten, novellen, romans, kinderboeken, dagboeken, essayverzamelingen, toneelstukken, filmmanuscripten, tv- en hoorspelen.

Klaus Rifbjerg werd geboren op 15 december 1931 op Amager, waar hij ook opgroeide. In 1950-1951 studeerde hij aan de Princeton University in de USA. Van 1951 tot 1955 studeerde hij literatuur en Engels aan de universiteit van Kopenhagen. Hij stopte met zijn studie en ging werken als assistent filmregisseur. Van 1957 tot 1959 werkte hij als recensent bij de krant Information en van 1959 tot 1963 was hij mederedacteur van het literaire tijdschrift Vindrosen. Van 1984 tot 1992 was Rifbjerg directeur van uitgeverij Gyldendal.

 

Klaus Rifbjerg debuteerde in 1956 met de dichtbundel 'Under vejr med mig selv' (Onderzoek naar mezelf), een ironische, autobiografische en zelfbewuste verzameling prosagedichten en een reactie op de hoogdravende en plechtige gedichten van die tijd.

In 1959 verscheen de roman 'Den kroniske uskyld' (De chronische onschuld), de meest verkochte en gelezen roman in de Deense literatuur. Het verhaal beschrijft de vriendschap tussen twee jongens tijdens hun middelbare schooltijd in de jaren vijftig en de liefdesrelatie van een van beiden.

Zijn dichtbundel 'Konfrontation' (Confrontatie) uit 1960 werd in Denemarken de naam van een dichtgenre: confrontatielyriek.

Het begrip staat voor een onvoorwaardelijke confrontatie met de fenomenen in de buitenwereld en een nauwkeurige registratie van de ontmoeting van het ik met de moderne wereld. Rifbjergs dichtbundel was vernieuwend in zijn beschrijvingen en woordkeuze.

In het gedicht 'Middelaldermorgen' uit de bundel 'Konfrontation' beschrijft hij (in mijn vertaling) wakker worden als volgt:

 

Pijn in mijn hals

en mijn tong beslagen met

middeleeuwen

de pijn van mijn kindertijd als een

winterjas over mijn schouders

en de formaline die opstuift

van het grind

bij elke stap

 

Gedurende zijn hele schrijversloopbaan heeft Klaus Rifbjerg een vooraanstaande plaats in de Deense literatuur ingenomen en dat doet hij nog steeds.

 

Naast schrijver was Rifbjerg een actief debater, actief in discussies over zaken in de Deense samenleving, waar nodig een scherp criticus van politieke en maatschappelijke opvattingen en ontwikkelingen.

Klaus Rifbjerg woonde een groot deel van het jaar in Spanje. Enkele van zijn romans hebben ook Spanje als achtergrond. Zo speelt Rifbjergs roman 'Esbern' uit 2005 zich af tijdens de Spaanse burgeroorlog, waarin de Deense hoofdpersoon uit het boek meevecht en sneuvelt.

 

Helaas is er maar weinig werk van Rifbjerg in het Nederlands vertaald:

De chronische onschuld, 1964, uitgeverij Contact, Jan F. de Zanger

Gonnie en Claes, 1970, uitgeverij Contact, Jan F de Zanger

Anna (ik) Anna, 1972, uitgeverij Contact, Jan F. de Zanger

 

In 'Een maan door het koren', Deense poezie van de twintigste eeuw, uitgegeven door de Bezige Bij in 2000 zijn enkele door Annelies van Hees vertaalde gedichten van Klaus Rifbjerg opgenomen.

In 'Denemarken in een dozijn', uitgegeven door Wilde Aardbeien in 2006 is een (door mij vertaald) verhaal van Klaus Rifbjerg opgenomen.


Jan Baptist,
november 2006