Karen Blixen

Karen Blixen werd op 17 april 1885 in Rungstedlund ten noorden van Kopenhagen geboren als Karen Christenze Dinesen.

Haar vader kwam uit een familie van grootgrondbezitters, haar moeder uit een rijke handelsfamilie. Het gezin Dinesen was via huwelijken verbonden met de Deense adel.

Haar vader pleegt zelfmoord als Karen tien jaar oud is. Karen wordt opgevoed in een feminien miljeu van moeder, oma, tante en een oudere en een jongere zus. Daarnaast zijn er nog twee jongere broers. Onderwijs krijgen de kinderen Dinesen thuis van een lerares.

Karen blijkt aanleg te hebben voor tekenen en schrijven, er zijn talrijke schriften met gedichten, aanzetten tot toneelstukken en vertellingen van haar hand bewaard gebleven.

In 1904 begint ze met de schildersopleiding op de kunstacademie en in augustus 1907 debuteert ze in het tijdschrift Tilskueren (de toeschouwer) als auteur onder het pseudoniem Osceola met de vertelling Eneboerne (de alleen wonenden). In oktober van hetzelfde jaar publiceert ze in Gads Danske Magasin de vertelling Pløjeren (de ploeger) en in januari 1909 weer in Tilskueren het verhaal Familien de Cats.

De verhalen trekken weinig aandacht.

In 1914 trouwt Karen Dinesen met de Zweedse baron Bror von Blixen-Finecke. Het paar reist naar het toenmalige Brits Oost-Afrika, tegenwoordig Kenia, om in de buurt van de hoofdstad Nairobi een koffieplantage te exploiteren. De plantage is het eigendom van een familie-nv, opgericht door de familie van Karen Blixen. Een groot deel van het geld dat in de NV wordt gestoken is afkomstig van de familie van Karens moeder. Karens oom, broer van haar moeder, wordt bestuursvoorzitter en Bror, haar man, wordt de manager van de plantage, hoewel hij niets weet van koffieplanten en boekhouding.

Een paar maanden na haar huwelijk wordt bij Karen Blixen syfilis geconstateerd. Ze is besmet via haar man. In Afrika wordt ze behandeld met kwikzilvertabletten, maar de behandeling slaat niet aan. In 1915 vertrekt ze naar Denemarken voor een behandeling. De ziekte wordt een halt toegeroepen, maar Karen Blixen is daarna onvruchtbaar.

In 1916 koopt de familie-NV een grotere koffieplantage met een groter huis in de buurt van Nairobi.

In de loop van 1917 begint de sluimerende huwelijkscrisis manifest te worden. Daarbij komt dat Bror ongeschikt is als manager, omdat hij niet met geld om kan gaan. In 1918 ontmoet ze Denys Finch Hatton, militair piloot en van Britse adel, die haar grote liefde zal worden. De relatie duurt tot in 1931 als Denys met zijn vliegtijg neerstort en omkomt.

In 1919 is Karen Blixen in Denemarken bij haar moeder in Rungstedlund. Ze ligt daar vijf maanden ziek met Spaanse griep en bloedvergiftiging.

Haar huwelijk met Bror wordt in 1925 ontbonden. Karen Blixen blijft de plantage leiden tot 1931 als de plantage wordt verkocht. Ze wikkelt de zaken af in Kenia en in 1932 keert ze terug naar Rungstedlund en trekt bij haar moeder in. Vanaf nu werkt ze als auteur. Diverse verhalen die hun eerste vorm hebben gekregen gedurende de jaren in Kenia worden nu in hun definitieve vorm gegoten. Ze schrijft in het Engels.

In 1934 wordt onder het pseudoniem Isak Dinesen eerst in de Verenigde Staten en daarna in Groot-Britannie met veel succes haar verhalenbundel Seven Gothic Tales gepubliceerd. In 1935 komt het boek uit in Denemarken, de Deense tekst is van de hand van Karen Blixen.

Haar meest bekende werk verschijnt in 1937 in het Engels onder de titel Out of Afrika, in het Deens als Den Afrikanske Farm. Karen Blixen schrijft zowel de Engelse als de Deense versie van het boek. In 1985 wordt het boek verfilmd onder de titel Out of Afrika met als regisseur Sydney Pollack en in de hoofdrollen Meryl Streep, Robert Redford en Klaus Maria Brandauer.

Karen Blixen wordt een van de belangrijkste en bekendste Deense auteurs van haar tijd.

Als gevolg van haar ziekte en de behandeling ervan heeft Karen Blixen regelmatig veel last van pijn. In 1946 wordt ze geopereerd, waarbij zenuwbanen worden doorgesneden. De operatie lukt en verlost haar voor een aantal jaren van de pijn. In 1955, als ze zeventig jaar is, komt de pijn weer terug. Weer wordt ze geopereerd en worden er zenuwbanen in de ruggegraad doorgesneden. Een half jaar later wordt ze geopereerd aan een maagzweer. Ze krijgt problemen met eten en in periodes weegt ze nog maar 35 kg . Op 7 september 1962 overlijdt Karen Blixen in haar huis in Rungstedlund aan ondervoeding.

Rungstedlund wordt na haar dood het bezit van de stichting Rungstedlundfonden en is nu een museum ter nagedachtenis aan Karen Blixen.

Werken

De verhalen van Karen Blixen spelen tussen 1770 en 1850 en zijn veelal gesitueerd in aristocratische kringen. In haar verhalen snijdt ze existentiele problemen aan zoals geboorte, dood, liefde, erotiek, het streven naar zelfverwerkelijking.

Haar verhalen bevatten veel symboliek en mytische elementen, invloed van haar verblijf in Afrika.

Veel verhalen kennen een raamvertelling, waarin de alwetende verteller het raamwerk vertelt, waarbinnen personen in het verhaal hun verhaal vertellen, waarbinnen weer een verhaal wordt verteld. Als een Russische Baboesjka-pop.

Een belangrijk thema in haar werk is de noodzaak te kiezen in het leven en de gevolgen van de keuze te aanvaarden, het leven oprecht en ongekunsteld te leven, zichzelf verwerkelijken en niet blijven hangen in dromen.

Neem het leven zoals het is en betaal de prijs en probeer er niet goedkoop onderuit te komen. Betaal je niet of wil je voor een dubbeltje op de eerste rang loopt het slecht met je af. En let op: overmoed wordt bestraft.

Hoewel de personen in de verhalen regelmatig filosofische en existentiele vragen opwerpen, leiden ze nooit tot definitieve conclusies. Er blijft voor de lezer altijd stof tot nadenken.

Veel van de glansrollen of de tragische rollen in Karen Blixens verhalen worden vervuld door vrouwen. De vrouwen grijpen in, sturen het verloop der gebeurtenissen.

In het Nederlands vertaald werk:

- Een lied van Afrika, 1-17^e druk, 1962-2005, Nijgh & van Ditmar

Vertaling van Out of Africa, 1937

- Het geheim van Rosenbad, 2^e druk, 1986, Nijgh & van Ditmar

Vertaling van Ehrengard, postuum uitgegeven in 1963

- Schaduwen op het gras, 3^e druk, 1986, Nijgh & van Ditmar

Vertaling van Shadows on the grass, onder het pseudoniem Isak Dinesen, 1960

- Nachtelijk gesprek in Kopenhagen, 2^e druk, 1986, Nijgh & van Ditmar

Vertaling van Last Tales, 1957

- Zeven grillige verhalen, 2^e druk, 1986, Nijgh & van Ditmar

Vertaling van Seven Gothic Tales, 1934

- De spookpaarden en andere verhalen, 1982, Nijgh & van Ditmar

Vertaling van Spøgelseshestene og andre fortællinger, postuum uitgegeven in 1981

Meer informatie over Karen Blixen:

blixen.dk (ook in het Engels), de site van het Rungstedlundmuseum.