De vijf Deense ringborgen


De Unesco heeft op haar zitting van september 2023 besloten om de vijf Deense ringborgen uit het einde van de tiende eeuw te erkennen als werelderfgoed.

De vijf ringborgen zijn alle gebouwd in dezelfde periode rondom het jaar 980 en hangen naar alle waarschijnlijkheid samen met het geslaagde streven van Harald Blauwtand om van Denemarken een verenigd koninkrijk onder zijn leiding te maken. Dezelfde Harald die ook de twee grote runenstenen in Jelling liet plaatsen ter ere van zijn vader Gorm en zijn moeder Thyra.

Er zijn vijf van deze ringborgen teruggevonden:
- Aggersborg aan de Limfjord in Noord-Jutland
- Fyrkat bij de stad Hobro in Midden-Jutland
- Nonnebakken in Odense op Funen
- Trelleborg bij de stad Slagelse op Sjælland
- Borgring bij Køge op Sjælland



De ringborgen zijn allemaal op dezelfde manier gebouwd en bestaan uit een cirkelvormige aarden wal met vier poortopeningen, een gracht rondom en binnenin een verdeling in vier kwadranten door middel van twee straten, waarvan de ene van de noordelijke poort naar de zuidelijke loopt en de andere van de westelijke naar de oostelijke. De beide straten kruisen elkaar loodrecht in het centrum. Op de aarden wal was een pallisade van hout. Binnenin zijn sporen van bebouwing aangetroffen. De ringborg van Aggersborg is met zijn doorsnede van 240 meter twee keer zo groot als de vier andere.



Gebouwd rond 980 hebben de borgen slechts een korte levensduur van 15 tot 20 jaar gekend. Bij Fyrkat en Borgring zijn er sporen gevonden van een uitslaande brand. Het vermoeden bestaat dat de borgen hun functie verloren na de strijd die ontstond tussen Harald Blauwtand en zijn zoon Svend Vorkbaard om de macht, een strijd die door Svend werd gewonnen.

Trelleborg was de eerste ringborg die werd uitgegraven van 1934 tot 1942. Aggersborg, Fyrkat en Nonnebakken werden in de jaren 1950-1960 uitgegraven en Ringborg pas een paar jaar geleden van 2015 tot 2018.


Aggersborg
Aggersborg is de grootste van de borgen en had een wal van negen meter breed en vier meter hoog. De vier poorten werden verbonden door twee met hout geplaveide straten die elkaar in het centrum loodrecht kruisten. Bij dat kruispunt was een toren gebouwd. Binnen elk van de vier kwadranten lagen drie gelijkvormige vierkanten met daarbinnen vier langhuizen, in totaal 48 huizen elk met een lengte van 30 meter en een breedte van 7 meter.
Aggersborg was strategisch gebouwd bij het smalste gedeelte van de Limfjord en vandaar was er een gemakkelijke toegang naar Noorwegen, waar Harald Blauwtand in 970 de baas was geworden.

Zie verder: Vesthimmerlands museum/Aggersborg
Op youtube

Borgring
In 2014 ontdekten twee Deense archeologen met behulp van opnames met een drone dat er zich onder het akkerland een ringborg bevond. De opnames lieten een perfecte cirkel in het landschap zien van meer dan 100 meter in doorsnee. Na een eerste proefopgraving werd hun vermoeden bevestigd.
De eerste opgravingen begonnen in 2015 en werden afgesloten in 2018.
De cirkelvorm van de borg (144 meter in doorsnee) wordt nu aangegeven door palen.
In 2025 wordt er een museum geopend over de borg en het vikingtijdperk (750-1050).

Zie verder: borgring

Fyrkat
Een cirkelvormige aarden wal markeert de plek waar de ringborg zich ooit heeft bevonden. De 16 huizen die binnen de wal hebben gestaan zijn gemarkeerd met witte stenen. Even buiten de aarden wal is een reconstructie van een zogenaamde langhuis gemaakt.


Fyrkat werd vernietigd door een uitslaande brand.

Zie verder: nordjyske museer/vikingeborgen.


Nonnebakken
De borg Nonnebakken met een diameter van 180 meter bevindt (of bevond) zich midden in Odense. De borg had een gracht van negen meter breed en ten minste vier meter diep. De aarden wal was ongeveer 15 meter breed en waarschijnlijk 5 tot 6 meter hoog en was aan de binnen- en de buitenkant met houten planken bekleed. Langs de binnenkant van de aarden wal liep een weg van 1,6 meter breed.
Binnen de borg liepen twee straten die elkaar in het centrum loodrecht sneden. In elk zo ontstaan kwadrant stonden vier langhuizen die per vier een vierkant vormden.
Nonnebakken dankt zijn naam aan een nonnenklooster dat in de 12e eeuw op dezelfde plek was gebouwd.
Er is weinig te zien van de borg, het grootste gedeelte ligt goed bewaard onder de huidige bebouwing.
Op kaarten uit de 19e eeuw staat de borg afgebeeld.

Zie verder: museumodense/nonnebakken


Trelleborg
Trelleborg is de best bewaarde van de vijf borgen. Het grootste deel van de aarden wal was zichtbaar toen in 1934 met de opgravingen werd begonnen.
Trelleborg beslaat een oppervlakte van zes hectare (12 voetbalvelden) en is gebouwd op een landtong tussen twee rivieren, waardoor water aan drie kanten bescherming bood. De borg kende verder een voorborg en een begraafplaats. De voorborg werd begrensd door een aarden wal die van de ene rivier naar de andere liep.
De binnenste borg heeft een doorsnee van 136 meter. De aarden was 17 meter breed en vijf meter hoog en bevatte ongeveer 25.000 kubieke meter aarde, steen en hout.
De wal was bedekt met eikenhouten planken en was aan de buitenkant bijna loodrecht. Er bovenop stond een houten pallisade. Eromheen liep een gracht. In de borg zijn de sporen gevonden van 16 huizen.
In de voorborg zijn de sporen gevonden van 15 huizen en op de begraafplaats de sporen van 135 graven, waarin op zijn minst 157 personen zijn begraven.

 


Zie verder: Natmus/trelleborg


Jan Baptist, 05-10-2023