Het meisje van Egtved

In het jaar 1370 voor onze jaartelling werd een 16-18 jarig meisje begraven in een grafheuvel bij Egtved in Jutland, Denemarken, gehuld in een koeienhuid en bedekt met een wollen deken. In een schaal van berkenbast had ze gegist vruchtensap en ze had een speld en een haarnetje in een doosje van lindenbast.

Aan haar voeten lag een bundel kleren met de verbrande botten van een 5-6 jarig kind en bij haar hoofd stond een doosje van nerkenbast met botstukjes van het kind. Onderzoek wees uit dat het niet haar eigen kind was.

Ze werd teruggevonden in het begin van 1921 toen de boer de laatste resten van de grafheuvel van zijn land wilde verwijderen. Hij vond een twee meter lange eikenhouten kist met daarin het meisje van Egtved, of wat er van haar over was: haren, tanden, nagels en haar kleding.

Haar kleding bestond uit een blouse met korte mouwen, een korte, gevlochten rok en een geweven riem, waarop een bronzen plaat was vastgemaakt op de plek van haar buik. In de riem stak een bronzen kam, haar voeten waren omwikkeld met kledingstukken. Aan beide armen droeg ze een armband en ze had een ring in haar ene oor.

In 2015 werden de resultaten gepubliceerd van een onderzoek naar de aanwezigheid van strontium-isotopen in de tanden, nagels, haren en kleding van het meisje. In het onderzoek werden de strontium-waarden van het meisje vergeleken met de strontium-waarden in de bodem in de omgeving waar ze was begraven. Via voedsel en water krijgt de mens (maar ook dieren en planten) strontium binnen dat zich (ongevaarlijk) nestelt in het lichaam zoals in tanden en nagels. De hoeveelheid strontium komt op die manier overeen met de hoeveelheid in de bodem van de plek waar men leeft. Met onze huidige voedselvoorziening zal deze vergelijking wel niet meer kloppen nu ons voedsel van over de hele wereld komt.

Het onderzoek gaf aan dat de strontium-waarden in het lichaam van het meisje afweken van de waarden van de plek waar ze was teruggevonden. Hieruit concludeerden de onderzoekers dat ze niet afkomstig was van die plek. Ze vonden ook geen match met een andere plek in Denemarken. Er bleek een overeenkomst te zijn met waarden die voorkomen in het Zwarte Woud in Zuid-Duitsland. Men concludeerde zelfs dat ze twee keer heen en weer was gereisd van Zuid-Duitsland naar Denemarken.

In 2019 verscheen een rapport van twee andere onderzoekers, waarin ze aantoonden dat het strontium-gehalte in de bodem verandert onder invloed van kalk dat in de moderne landbouw wordt gebruikt. Doordat water het kalk verder transporteert, zeggen ze, verandert ook de strontium-waarde op plekken waar geen landbouw wordt uitgeoefend. Het zou dus heel goed mogelijk zijn dat de hedendaagse waarden niet overeenkomen met de waarden van 3000 jaar geleden. Na berekeningen van deze effecten kwamen zij tot de conclusie dat het meisje uit de buurt van Egtved kwam.

De eerste onderzoeksgroep is het oneens met deze conclusie en beide groepen hebben elkaar nog niet kunnen overtuigen. het onderzoek en de discussie wordt voortgezet.  

Jan Baptist, april 2021

Bronnen: www.videnskab.dk
             website nationaal museum Denemarken: www.natmus.dk (de foto's zijn van deze site)
             website Universiteit van Kopenhagen: science.ku.dk/presse/nyhedsarkiv/2019