Gesta Danorum

Saxo Grammaticus, de secretaris van bisschop Absalon, schreef aan het eind van de 12e eeuw in opdracht van diezelfde Absalon zijn geschiedswerk Gesta Danorum, in het Deens: Danmarks krønike, de kroniek van Denemarken. Het boek beschrijft de daden van de Deense koningen vanaf de mythologische voortijd, waarin de broers Dan en Angel als eerste koningen van Denemarken worden genoemd tot aan het eind van de 12e eeuw. 

Van het oorspronkelijke handschrift zijn slechts een paar bladzijden bewaard gebleven.

In 1514 werd in Parijs het boek in gedrukte vorm uitgegeven.

Onlangs vonden twee Deense antiquairs uit Kopenhagen bij een collega in Jutland een exemplaar van de tweede uitgave uit 1534 van Saxo's gedrukte boek, waarvan er naar schatting nog zo'n 100 exemplaren zijn. Het boek dat ze vonden, bleek toebehoord te hebben aan de grote Deense astronoom Tycho Brahe, die het boek kocht tijdens een studiereis in 1563 in Leipzig. Dat het boek hem heeft toebehoord, blijkt uit het feit dat zijn naam staat afgedrukt op de voorkant van het boek.

Het boek vond een plek in Tycho Brahe's bibliotheek in zijn observatorium op het eiland Hven midden in de Sont, toen Deens nu Zweeds grondgebied. 

Toen Tycho Brahe op latere leeftijd, wegens een conflict met de Deense koning naar Praag verhuisde, nam hij zijn bibliotheek mee. Na zijn dood viel zijn boekenverzameling uiteen, de boeken raakten verspreid en zijn exemplaar van de Gesta Danorum kwam in het bezit van de bibliotheek van de aartsbisschop van Praag. Vlak voor de val van de Muur werd het boek verkocht en kwam terecht in een antiquariaat in Oostenrijk, waarvandaan het werd doorverkocht aan een antiquariaat in Jutland, Denemarken. Daar heeft het negen jaren op de plank gelegen zonder dat de eigenaar precies wist wat hij in zijn antiquariaat had. En hier werd het dus weer teruggevonden door de beide antiquairs uit Kopenhagen.

In de oorlogen met Zweden in de jaren  1657-1660 zijn veel boeken door de Zweden als oorlogsbuit meegenomen. En in 1728 ging de bibliotheek van de universiteit van Kopenhagen in vlammen op. Door deze beide oorzaken zijn veel boeken uit de oudere Deense geschiedenis niet meer in Deens bezit, verloren gegaan door brand of nu in Zweeds bezit.

De vondst van dit exemplaar van de Gesta Danorum, waarvan dan ook nog Tycho Brahe, een van de meest beroemde Denen, eigenaar is geweest is dan ook een heel belangrijke gebeurtenis. De beide vinders willen het boek binnenkort te koop aanbieden en hopen dat het in Deense handen kan blijven, bijvoorbeeld in die van de Koninklijke Bibliotheek van Denemarken. 

De Gesta Danorum is verschillende keren in het Deens vertaald, de eerste keer door Valdemar Vedel in 1575. De laatste keer door Peter Zeeberg in 2000 in twee delen onder de titel Saxo's Danmarkshistorie. Dit boek is ook in pocketformaat verkrijgbaar, alhoewel pocket: een kleine 900 bladzijden.